Hans Oude Avenhuis over maatschappelijk vastgoed: Eerst een visie, dan een gebouw

“Ik zie gebeuren dat het vrijwilligerswerk in buurt- en clubhuizen straks betaald werk gaat worden, dat we de globaliserende denkrichting verlaten en op lokaal niveau de sociale en economische behoeftes gaan invullen. Daar staat het veel dichter bij de wensen van de samenleving dus heeft het vanzelf meer impact.”

Dat vermoeden spreekt Hans Oude Avenhuis van het Hengelose Trimotion uit. Oude Avenhuis denkt samen met bijvoorbeeld Anno.nu en Eurus mee in het Atelier Maatschappelijk Vastgoed over – inderdaad – de toekomst van het maatschappelijk vastgoed. Die denktank lijkt belangrijker dan ooit want corona heeft buurt- en clubhuizen in bijzonder onrustig vaarwater gestuurd. De hoogte tijd om eens goed na te denken over het wezenlijke belang ervan.

De Danne
Oude Avenhuis neemt De Danne uit zijn eigen geboorteplaats Albergen als voorbeeld. “Een multicultureel centrum midden in het dorp met onderdak voor onderdak voor de sporthal, muziekvereniging, fysiotherapeut en kinderdagbesteding. Het lijkt dat je dan aan alle behoeftes voldoet. Maar het is allemaal op huurbasis. Toen de school kleiner werd huurde die minder en vielen er inkomsten weg. Ik heb daar de vraag gesteld wat nu wat nu feitelijk de functie van het bestuur van de Danne is. De exploitatie van een gebouw of een ontmoetingsplek creëren voor alle Albergenaren. Zoals vroeger de kerk centraal stond in de parochie zou nu het dorpshuis die sociale functie over moeten nemen.

Corona
Corona versnelt de behoefte aan transitie volgens Hans Oude Avenhuis. “We hebben het steeds over het nieuwe normaal, maar dan bedoelen we het tijdelijke abnormaal. Een nieuw normaal komt daar weer achter vandaan. Er is een onomkeerbare verandering op gang gebracht. De kwetsbaarheid van het huidige systeem is blootgelegd, dat functioneert niet meer. Jeugdzorg, ouderenzorg, verslavingszorg, het zijn allemaal grote instituten geworden die te ver weg van de samenleving staan. Ik zie de nieuwe samenleving als een ecosysteem, waarin mensen en verenigingen zich gezond en vitaal begeven. Dat moet aantrekkelijk, veilig en groen zijn, maar vooral een plek van ontmoeting, sociale interactie en nieuw sociaal ondernemerschap. Een plek dat bruist van energie en mensen inspireert de handen uit de mouwen te steken.

Omgevingswet
“Ik denk dat de omgevingswet de grote aanjager achter deze verandering gaat worden. Die wet voegt 26 wetten samen, maar dat geloof ik allemaal wel. Wat erachter schuilgaat is veel interessanter. Die wet zegt feitelijk ‘gij zult participeren’ en ‘you have the right to challenge’. De samenleving krijgt met de omgevingswet haar eigen speelveld. En dus ook veel meer ruimte om zelf initiatieven in te dienen. Bijvoorbeeld om maatschappelijke taken zelf op te pakken omdat zo’n samenleving met haar verenigingen dat beter en goedkoper kan. Zo kun je geldstromen ombuigen naar verenigingen en buurthuizen en deze levensvatbaar houden.

Rijnlands model
Veranderingen zijn ver en van anderen. Liever praat Oude Avenhuis over verbeteringen, daar kun je tocht niets op tegen hebben? Hans Oude Avenhuis wil het dan ook wel even hebben over een weeffout in ons gekozen systeem voor maatschappelijke ordening: “We zijn naar een Angelsaksische model gegroeid, waarin je afgerekend wordt op processen, controle en regelgeving. Het Rijnlandse model zit veel meer in onze cultuur verweven, daarin doe je de dingen samen, vraag je nog eens door naar wat iemand precies bedoelde.

Met al die regeltjes hebben we de creativiteit eruit gehaald en domineert de ‘ja maar’-cultuur. We moeten weer terug naar de ontwerptafel en de gebruiker, de samenleving dus, centraal stellen in alles wat we doen. Ook bij het vraagstuk rond maatschappelijk vastgoed.

Waar is pak ‘m beet de komende vijf tot zeven jaar behoefte aan? Dat is te overzien. Over die periode kun je iets zeggen over de organisatie van eigenaarschap, wat er nodig is. Nu is het moment om het Buurthuis van de toekomst te ontwerpen met de mensen die het aangaan!