De betrokkenheid van inwoners bij hun eigen toeristische gebied

Onderzoek naar inwoners en toerisme

Toerisme is een belangrijke inkomstenbron in Overijssel. Met bijvoorbeeld de Hanzesteden, maar ook Vechtdal, Twente, de Sallandse Heuvelrug en Weerribben-Wieden kent Overijssel vele populaire bestemmingen. Dit toerisme heeft invloed op de inwoners. Zowel positieve als negatieve. Annick Vrolijks is bezig aan de afrondende fase van haar opleiding HBO Tourism Management in Breda en heeft onderzoek gedaan naar het toerisme in de Hanzesteden en de invloed daarop op inwoners van die steden. Wij interviewden haar voor Samen Voor Elkaar Overijssel. “Voor dit thema geldt, je moet het dak repareren, als de zon schijnt.’

Draagvlak toerisme onder inwoners
Tijdens haar 3^de jaars stage bij Kenniscentrum Kusttoerisme in Vlissingen begon het onderwerp invloed van toerisme op inwoners haar te boeien. “Het is een onderwerp wat enorm speelt in Zeeland en dat triggerde mij. Vandaar dat ik dit als onderwerp wilde voor mijn eindscriptie voor mijn opleiding. Via via kwam ik terecht bij MarketingOost (toeristische en vrije tijds organisatie van Overijssel). Zij waren gezien een aantal ontwikkelingen ook geïnteresseerd in dit onderwerp. Mijn onderzoek richt zich specifiek op draagvlak voor toerisme onder inwoners in de Hanzesteden. maar het thema is ook zeker relevant voor andere bestemmingen in Overijssel.“

Kennis verzamelen
“Ik ben eerst begonnen met expertinterviews, waarin professionals heb geïnterviewd die werkzaam zijn in het toerisme. Verder heb ik gezocht naar literatuur en heb ik een focusgroep gehouden met inwoners uit de Hanzesteden. Dit heeft geleid tot een tal aan mogelijke interventies. Eén van de eerste punten die me opviel was dat de functie van communicatie wordt onderschat. Het is ontzettend belangrijk om inwoners te informeren over toeristische ontwikkelingen in hun plaats of regio. Dit gebeurt nog te weinig, waardoor er irritaties kunnen ontstaan en de betrokkenheid onder inwoners gering is.”

Gevolgen van toerisme
Zijn inwoners dan helemaal niet bekend met het feit dat hun stad of dorp toeristisch is? Annick: “Ja dat wel, maar inwoners weten bijvoorbeeld niet goed wat toerisme kan bijdragen. Ze hebben niet altijd door hoe belangrijk het financieel gezien is, maar bijvoorbeeld ook niet hoe groot de positieve bijdrage is van toerisme aan de leefbaarheid van een stad of dorp. Het kan bijvoorbeeld zorgen dat supermarkten behouden blijven, dat de middenstand en horeca overeind blijft maar ook dat oude gebouwen beter onderhouden worden. En dan heb je bijvoorbeeld nog de events die worden bezocht door inwoners maar ook door toeristen. Er is dus een hele duidelijke link tussen toerisme en inwoners.”

Sociale verbondenheid door toerisme
Annick heeft een model ontwikkeld dat gaat over draagvlak onder inwoners op het gebied van toerisme. “Het model gaat uit van vier componenten”, vertelt Annick. “Uit de expertinterviews en de literatuur is gebleken dat er vier componenten nodig zijn om draagvlak voor toerisme onder bewoners te behouden of te vergroten, namelijk negatieve impact beperken, informeren over toerisme, betrekken bij toerisme en profijt voor toerisme vergroten. Deze vier componenten kunnen bijdragen aan een vergroting van de sociale verbondenheid, belangrijk voor vergroting van draagvlak.”

Deze componenten hebben geleid tot 24 interventies in dit onderzoek die bij kunnen dragen aan behoud of vergroting van draagvlak voor toerisme onder bewoners. Er worden interventies aangedragen in alle vier de componenten. Deze interventies dienen als inspiratiebron of aanknopingspunt voor de Hanzesteden maar ook voor andere bestemmingen.  

“Ik woon hier”
Er zijn mooie voorbeelden in Nederland en de wereld hoe je de betrokkenheid kunt vergroten van inwoners op het gebied van toerisme. “Wat ik zelf een hele mooie campagne vind, is ‘ik woon hier’. Een social media campagne waarbij inwoners op een hele mooie manier worden betrokken bij het toerisme in hun plaats. De campagne vergroot de trots op hun stad of dorp. En een stukje trots onder inwoners is heel belangrijk, zij zijn de beste ambassadeurs van een bestemming. Ook zijn er mooie voorbeelden die de negatieve impact van toerisme een andere lading geven. Zo helpen toeristen bijvoorbeeld met het opruimen van zwerfafval.”

Best practises
Zijn er al voorbeelden waarbij inwoners en toeristen samen optrekken? “Er zijn zoveel mooie voorbeelden waar inwoners en toeristen samen optrekken. Een hele mooie vind ik de paardenraces in het Achterhoekse Varsseveld. Tijdens dit event loopt er een parcours dwars door het dorp waar de inwoners hun voortuinen beschikbaar stellen voor de race. De race was in eerste instantie bedoeld om toeristen naar Varsseveld te trekken in het hoogseizoen maar inwoners hebben het ook omarmt.”

Bewonersinitiatieven helpen ook
Ook bewonersinitiatieven hebben soms een zeer positieve uitwerking op toerisme en de binding tussen toeristen en inwoners. “We zitten tijdens dit interview bijvoorbeeld bij het Deventer Stadsstrand. Ooit begonnen als een bewonersinitiatief. En als je nu om je heen kijkt, een prachtige mix van toeristen en inwoners van Deventer en omliggende plaatsen. Als je samen optrekt, verbondenheid creëert, ontstaan de meest duurzame oplossingen.”

Leefbaarheid en toerisme elkaar laten versterken
En heb je nog een nabrander? “Ja die heb ik wel,” geeft Annick aan. “Je ziet in sommige steden dat inwoners en toerisme bijna tegenover elkaar zijn komen te staan. Dit kan uiteenlopende redenen hebben, je ziet dit bijvoorbeeld in Venetië en Amsterdam. Mijn aanbeveling is dan ook ‘je moet het dak repareren, als de zon schijnt’. Het is beter om vooraf een probleem te tackelen als iedereen nog enthousiast is dan achteraf te moeten oplossen. Het betrekken van inwoners bij toeristische bestemmingen is daar een heel goed voorbeeld van. En dan kan het elkaar alleen maar versterken!"

Meer weten?
Wil je weten wat de invloed van inwoners op toerisme kan zijn in jouw gebied? Of hoe je dit proces kan beïnvloeden? Neem contact op met @Annick Vrolijks