Reflectie op de 4D-aanpak

Uit onderzoek blijkt dat nog niet alle initiatiefnemers even goed in beeld zijn bij beleidsmakers en fondsen. Socioloog Vivian Visser van de Erasmusuniversiteit Rotterdam concludeerde dat mensen met een praktische opleiding ondervertegenwoordigd zijn. De mogelijke oorzaken: Veel van hen hebben een hekel aan administratief gedoe en ambtelijke regeltjes, anderen associëren de overheid met ambtenaren en politici, die vooral hun eigen macht willen vergroten.

De Universiteit voor Humanistiek in Utrecht concludeerde dat bij het betrekken van burgers te weinig rekening wordt gehouden met de verschillen tussen hen.Volgens Visser is het belangrijk dat beleidsmakers zich bewuster worden van de sociaal culturele beleving door burgers en dat de aanpak hier nauwkeuriger op wordt afgestemd. Ook moet beleid volgens haar gericht zijn op destigmatisering: het herkennen en voorkomen van negatieve labels en sociale uitsluiting.
Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor betrokkenen zoals beleidsmakers en 4D-makelaars. Zij moeten duidelijk maken dat íedereen, ongeacht afkomst of opleidingsniveau, welkom is een initiatief op te starten of daaraan bij te dragen. Het is nodig de zogenoemde ‘non-participanten’ expliciet uit te nodigen juist vanwége hun waardevolle praktische vaardigheden en kennis. De boodschap luidt: Iedereen heeft met zijn eigen set aan ervaring, kennis en vaardigheden wel iets nuttigs te bieden.

Laagdrempeligheid is het sleutelwoord om álle buurtbewoners te bereiken, stelt onderzoeker Inge Razenberg  in 2016 in het artikel ‘Inclusie bij Burgerinitiatieven’. Dat wil zeggen: niet te moeilijk doen, niet te formeel. Dus geen verplichting tot het aanmelden voor activiteiten, activiteiten gratis aanbieden, maar ook iedereen laten deelnemen op de manier die bij hem of haar past.

De 4D-aanpak

Hierin schuilt de kracht van de 4D-makelaars. Zij maken zelf écht deel uit van de regio waarin zij opereren. Ze spreken de taal en hebben een groot en divers netwerk. Ze zijn nadrukkelijk geen ambtenaren en hebben geen last van het vooroordeel dat zij uit zouden zijn op politiek gewin of macht. Daarmee sluiten zij aan bij de werkwijze die Razenberg (2016) noemt: niet moeilijk doen, laagdrempelig zijn, geen verplichtingen creëren en deelname naar eigen wens mogelijk maken. Op die manier zorgen 4D-makelaars ervoor dat het opzetten van of deelnemen aan initiatieven heel laagdrempelig is voor inwoners uit Overijssel.

Een initiatief op de lange termijn

Een deel van de initiatieven is eenmalig en voor korte duur, zoals een straatfeest. Uit onderzoek blijkt dat langetermijninitiatieven zoals een inloophuis, een maatjesproject of een beweegspeeltuin vaak eerder stoppen dan bedoeld was. Laurine Blonk en Annette van den Bosch (2018) beschrijven verschillende kwetsbaarheden van initiatieven, waaronder het aanblijven van kartrekker en bestuur, het beschikken over een locatie en voldoende middelen, en de belasting die dit met zich mee brengt voor de kartrekker. Ook overvraging door de eisen van gemeenten drukt een stempel, bijvoorbeeld als het gaat om verantwoording voor het verkrijgen van subsidie.

Om een initiatief succesvol te houden op de lange termijn is het van belang om stil te staan bij deze mogelijke valkuilen en te focussen op factoren die bijdragen aan het voortbestaan van initiatieven. Een van deze factoren is volgens Blonk en Van den Bosch (2018) de verankering in de samenleving. Wanneer een initiatief gedragen wordt door de omgeving, heeft het een grotere kans van slagen. Ook financiering en passende verantwoording zijn van belang. Die verantwoording moet in verhouding staan tot de aard van de burgerinitiatieven en het dynamische proces richting duurzaamheid. Ook financiering op langere termijn draagt bij aan verduurzaming.

De 4D-aanpak heeft hierin al haar eerste krachtige stappen gezet. Het netwerk is steeds bestendiger en functioneert ook deels op zichzelf, mede dankzij Samen voor Elkaar. Wel blijkt uit onderzoek dat laagdrempelige begeleiding op korte én lange termijn nodig zijn en blijven. Een initiatief in het zadel houden heeft veel voeten in de aarde. Ondersteuning op lange termijn en passende financiering en verantwoording zullen hier zeker aan bijdragen.

Conclusie

Met de 4D-makelaars slaat Stimuland een brug tussen beleid en burgerinitiatieven. Belangrijk is dat zoveel mogelijk burgers zich uitgenodigd voelen om goede ideeën in de praktijk te brengen. De 4D-makelaars bieden een regionale, laagdrempelige aanpak, waardoor burgers hierin makkelijker hun eigen weg vinden. De online community Samen voor Elkaar, de leerkringen, het handgeld en de sterke netwerken bieden perspectief voor de lange termijn. Deze aanpak, waarbij de makelaars steeds reageren op wat er in de praktijk nodig is, vraagt net als de initiatieven om bestendigheid. Er is tijd nodig om tot wasdom te komen en verhalen te verzamelen over de betekenis van de 4D-aanpak voor de inwoners van Overijssel.