Ontwikkelen dorpscoöperatie en wonen met zorgvoorzieningen

Op 30 september 2021 zijn initiatiefnemers uit Wijthem en Welsum bij elkaar gekomen onder begeleiding van stichting Stimuland. Uitgenodigd als spreker was Willem Joosten, voorzitter van Twentse Noabers en adviseur bij de KNHM. Hieronder vind je een samenvatting van de uitkomsten. 

De omstandigheden om iets te ontwikkelen zijn nu beter dan enkele jaren terug. De gezondheidszorg staat onder druk met kosten rond de 100 miljard die groeien naar 300 miljard. Het zorgstelsel loopt zichtbaar vast. Dit biedt kansen om anders te kijken en de zorg anders te organiseren. Bijvoorbeeld eerst voorliggende voorzieningen/welzijnsactiviteiten, dan pas (steeds toenemende zware) zorg. We zien dat de verzorging zware zorg zich verschuift naar de thuissituatie. Dit betekent vraag naar nieuwe arrangementen op dorps- en wijkniveau. Het vraagt om een cultuuromslag van inwoners, zorginstellingen, zorgverzekeraar, wijkverpleging en gemeenten. Belangrijk is dat inwoners zich verantwoordelijk voelen voor zorgvoorzieningen. Vanuit de gemeenschap kan nagedacht worden: “hoe houden we beschikbare middelen in de gemeenschap?” zoals bijvoorbeeld de PersoonsGebonden Budgetten (PGB’s). Willem noemt daarbij het voorbeeld van een Dorpsondersteuner, die de (vraag naar) zorg kan coördineren en passend aanbod hieraan weet te koppelen. Deze aanpak wordt deels door gemeente en deels door gemeenschap betaald. Het start met welzijnsvragen (dagbesteding, vervoer, mantelzorg).

Plan van aanpak:

• Willem adviseert om écht te investeren in relaties en gesprekken met inwoners: straat voor straat bijpraten: wat komt er op ons dorp af en hoe kunnen we dat ondervangen? Belangrijk is om daarbij aan te sluiten op hetgeen er al is in het dorp.
• Kijk ook naar opties als scholen, kerken of kantines die overdag of ’s avonds leeg staan: hier kunnen vormen van ontmoeting/dagbesteding plaatsvinden.
• Kijk naar vrijwilligers die daar al bij betrokken zijn, willen zij breder inzetbaar zijn?
• Maak als basis een visie en beschrijf wat de wensen zijn over wonen (al dan niet met zorgvoorzieningen), bereikbaarheid, leefbaarheid, voorzieningenniveau etc. Bespreek deze met elkaar en met de gemeente.
• Betrek ook ‘Smaakmakers’ en ‘Sleutelfiguren’ uit het dorp hierbij. Zo gaat het leven en worden zaken gerealiseerd! Concreet wordt een ieder hierbij uitgenodigd om ‘eigen regie over het eigen leven te pakken en behouden’. Contact houden en kennis en middelen delen, dat zijn zaken die daaraan sterk bijdragen. Betrek ook zorgorganisaties hierbij. Zij moeten weten dat burgers te vertrouwen zijn, een eigen visie hebben en het ook zelf deels kunnen regelen. 

Dorpscoöperatie

Willem vertelt over de voordelen van een dorpscoöperatie. Coöperaties zijn een eeuwenoud fenomeen en die vorm zie je tegenwoordig terugkomen in o.a. in een dorpscoöperatie om de volgende redenen:

• inwoners voelen zich meer betrokken bij/ verantwoordelijk voor hun leefomgeving
• er ontstaat meer samenhang en cohesie tussen dorpsbewoners
• meer inzet van vrijwilligers en eigen bewoners bij projecten
• budget blijft grotendeels in dorp/ eventuele winst vloeit terug in het dorp
• voorzieningen worden vaker kostendekkend in stand gehouden
• Dorpscoöperatie is volwaardig gesprekpartner voor gemeenten of instellingen

Belangrijk is om te starten met een duidelijke visie, een bijpassende organisatie (entiteit), een begroting en een communicatieplan.

Wonen met zorg

Willem geeft aan dat huur voor de lange termijn beschikbaar blijft (positief voor het dorp) en dat verkoop eenmalig is.

• Let erop dat veel mensen met een goed pensioen niet in sociale huurwoningen terecht kunnen.
• Maak goede afspraken over het beheer, stel als werkgroep eerst een programma van eisen (PVE) op en zorg voor een werkgroep financiën.
• Houd het betaalbaar voor de doelgroepen met hun verschil in wensen.
• Het is mogelijk om te kiezen voor een combi van huur en koop, om bijv. de financiering mogelijk te maken. Scheidt dan wel goed het financieringsvraagstuk en het beheervraagstuk.
• Het bieden van een gezamenlijke gemeenschapsruimte vraagt om enige massa aan zorg om dit ook te kunnen betalen. Dan kan het raadzaam zijn om met een zorgaanbieder afspraken te maken, waardoor efficiënter zorg geleverd kan worden aan alle bewoners, waardoor die organisaties iets extra’s kunnen doen.