Klokkenluiden ouderwets? In Staphorst denken ze daar anders over!

Overijssel is een provincie vol dorpen en steden met een rijke geschiedenis. Een erg goed voorbeeld hiervan is Staphorst, waar deze geschiedenis eens goed onder de loep is genomen door stichting Historieherstel 2017 die hier het ‘living project’ begonnen. Het doel? Het opnieuw onder de aandacht brengen van de verdwenen historie van de gemeente Staphorst, met als eerste stap het terugbrengen van de historische klokkenluiderstraditie en het bouwen van een klokkenstoel op de kerkheuvel waar vroeger de kerk stond. Wij spraken met Fre Spijk, één van de leden van het projectbestuur, om wat meer informatie te krijgen.

Een oude klok
“Het begon eigenlijk met een vraag van een journalist, wanneer er eindelijk iets met de kapotte klok zou gaan gebeuren die al meer dan 60 jaar bij de kerk stond,” begint Fre zijn verhaal. “De klok stond er al jaren en ik zal hem vast vaker hebben gezien, maar dan pas kijk je er echt naar.” Na wat onderzoek in de historische gegevens bleek dat het om een luidklok ging van de wereldberoemde klokkengieter Geert van Wou, die ook de klokken van de Notre Dame heeft gegoten. De klok werd in 1943 gestolen door de Duitsers om het materiaal te gebruiken voor kanonskogels. Hij overleefde de oorlog, maar was wel kapot toen hij terugkwam. Toch vormde de klok het begin van ‘living project historieherstel’.

Een enorm project
Uiteindelijk is het een behoorlijk groot project geworden, zo blijkt uit wat Fre vertelt. “Kerkklokken zijn vaak eigendom van de burgerlijke gemeente. De gemeente Staphorst ging er dan ook mee akkoord om €25.000 te investeren. Dit geld ging naar het repareren van de klok en het gieten van een replica van een tweede klok uit 1417, die de oorlog niet heeft gehaald. Daarnaast zijn we bezig met de bouw van de klokkenstoel, en willen we wandelpaden aanleggen in het gebied om de oude kerkpaden weer in ere te herstellen.” Vooraf aan de bouw is er een grondradaronderzoek gedaan, met dank aan en gefinancierd door Kern met Pit.

Voor Staphorst, door Staphorst
Aan de bouw van de klokkenstoel is een speciaal team te pas gekomen, gewoon uit Staphorst zelf. “De klokkenstoel is gebouwd door 6 gepensioneerde houtbewerkers,” vertelt Fre. “Ze hebben er ongelofelijk veel plezier in gehad, geweldig. Een team om van te smullen gewoon.” En niet alleen de houtbewerkers hebben een steentje bijgedragen, heel Staphorst heeft meegeholpen bij de realisatie van het project. “Eigenlijk heeft het hele dorp meegedaan. Dat is geweldig om te ervaren.” Zo zijn de bomen voor de klokkenstoel, 10 eikenbomen, geleverd door een van de inwoners. Een andere inwoner stelde werkruimte en machines ter beschikking, en een schrijver van een boek over het dorp bood zijn historische kaarten aan. “Ze reiken je allemaal op de een of andere manier de hand.”

Oude tradities nieuw leven inblazen
“Er is een overleg om een klokkenluidplan op te stellen. Vijf gepensioneerde klokkenluiders van de kerk hebben hun verhaal verteld,” aldus Fre. “Bijzonder interessant was dat. We gaan straks echter niet hetzelfde doen als de kerk. In plaats daarvan willen we een stukje middeleeuwse geschiedenis laten herleven. Hoe werden de klokken toen geluid tijdens bepaalde gelegenheden, bijvoorbeeld op de verjaardagen van het koninklijke gezin? Dat willen we terugbrengen.” Om de vraag wie dit precies gaat doen moet Fre een beetje lachen. “We zijn een kleine groep aan het vormen” legt hij uit, “bestaande uit ‘jongeren’ tussen de 50 en de 70 jaar. Deze groep heeft er de tijd en de interesse voor. Ze leren ook het vak van klokkenluiden zoals de kerk dit doet, zodat er geen enkele traditie verloren gaat.”

Achter de schermen
De hoop was dat alles klaar zou zijn rond april/mei, maar met de coronacrisis gaat dit waarschijnlijk wat langer duren. Toch komt het zeker dit jaar af. Dat dit project zo snel en soepel heeft kunnen verlopen is zowel aan de inwoners van Staphorst als aan het stichtingsbestuur te danken. “We hebben een bestuur met allerlei verschillende vertegenwoordigers uit de gemeenschap. Als we een probleem tegenkomen weet er altijd wel iemand welke richting nu op te gaan. Dat werkt perfect.” Een échte tip heeft Fre niet. Hij is vooral ontzettend blij met alle steun en hulp uit Staphorst. “Als je die morele steun maar hebt, dan komt de rest vanzelf.”