Onze toekomstige volksgezondheid: gezond ouder, maar ook grote maatschappelijke opgaven
Het gaat goed met onze volksgezondheid. We worden steeds ouder, en de meeste mensen voelen zich gezond en niet beperkt. Toch staan we voor een aantal grote opgaven. Deels is dit de keerzijde van ons succes: omdat het aantal ouderen toeneemt, stijgt ook het aantal mensen met chronische aandoeningen en sociale problemen zoals eenzaamheid. Ook andere ontwikkelingen kunnen van invloed zijn op onze volksgezondheid, zoals een toenemende druk op ons dagelijks leven. De Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) 2018 brengt in kaart wat er op ons af komt als we als maatschappij op de huidige voet door zouden gaan en niets extra’s zouden doen, en hoe we daarmee om kunnen gaan.
De vergrijzing heeft een grote impact op onze volksgezondheid en zorg
Het aandeel ouderen in de samenleving neemt toe en mensen bereiken steeds vaker een hoge leeftijd. Hierdoor hebben steeds meer mensen een chronische aandoening en vaak ook meerdere tegelijkertijd. Niet alleen medische, maar ook sociale problemen zoals eenzaamheid nemen toe. Ouderen wonen vaker zelfstandig en ook vaker alleen. Door deze ontwikkelingen ontstaat er meer druk op zowel de formele als de informele zorg en wordt de zorg complexer.
Gezondheid bevorderen via gezond gedrag én een gezonde omgeving
Onze gezondheid wordt beïnvloed door onze leefstijl en door onze leefomgeving. Op het gebied van leefstijl zijn er zowel gunstige als ongunstige toekomstige ontwikkelingen. Minder mensen roken en meer mensen bewegen, maar meer mensen zijn te zwaar. Ongezond gedrag is verantwoordelijk voor bijna 20 procent van de ziektelast. Roken is hierbij de belangrijkste oorzaak. Een ongezond binnen- en buitenmilieu veroorzaakt 4 procent van de ziektelast, met luchtverontreiniging als de belangrijkste oorzaak. Ongezonde arbeidsomstandigheden veroorzaken bijna 5 procent van de ziektelast.
Bekende en nieuwe opgaven vragen onze aandacht
Antibioticaresistentie, klimaatverandering en de dalende vaccinatiegraad zijn bekende opgaven voor de toekomst. Blijvende aandacht hiervoor is nodig. Er zijn ook nieuwe ontwikkelingen die onze volksgezondheid kunnen gaan beïnvloeden. Zo zijn de mogelijke gezondheidsgevolgen van de toename van medicijnresten, microplastics en nanodeeltjes in ons milieu nu nog onduidelijk. Een andere nieuwe ontwikkeling is dat de samenleving op verschillende gebieden te maken krijgt met toenemende druk, bijvoorbeeld in het onderwijs en op de werkvloer. Ook de verdergaande verstedelijking zorgt voor toenemende drukte. Dit kan leiden tot stress en gezondheidsproblemen.
Integrale en persoonsgerichte aanpak nodig
Deze opgaven vragen om een nieuwe manier van werken. We zullen meer moeten samenwerken: beleidsmakers, burgers, patiënten, zorgverleners, onderzoekers én maatschappelijke organisaties. Daarbij staat de persoonlijke situatie van mensen centraal. Over de grenzen van volksgezondheid en zorg heen kijken is hierbij van groot belang. De inzet van technologie en de inrichting van de leefomgeving zijn kansrijke oplossingsrichtingen bij het aanpakken van de opgaven waar we voor staan. Er gebeurt al veel in de maatschappij om beter op de toekomst voorbereid te zijn. Hier kunnen we van leren en verder op bouwen. De opgaven hebben veel raakvlakken met bestaand en voorgenomen beleid. Acties gericht op de langetermijnopgaven die de VTV signaleert, zouden hierbij aan kunnen sluiten. De resultaten van de VTV zullen onder de aandacht van de relevante beleidsprogramma’s worden gebracht.
VTV-2018: een gezond vooruitzicht
De VTV verschijnt elke vier jaar, in opdracht van het ministerie van VWS. Hiermee draagt het RIVM bij aan het volksgezondheidsbeleid in Nederland. Lees meer op www.vtv2018.nl.
